Cała Du­lę­bian­ka

"Gdy ofi­cjal­nie ogło­szo­no kan­dy­da­tu­rę Du­lę­bian­ki, do wy­bo­rów zo­stał za­le­d­wie ty­dzień.
Oczy­wi­ście wia­do­mo, że głosy od­da­ne na ko­bie­tę zo­sta­ną ze wzglę­dów for­mal­nych unie­waż­nio­ne. Cho­dzi o ma­ni­fest, który zwró­cił­by uwagę opinii pu­blicz­nej. A do tego po­trzeb­na jest po­waż­na kam­pa­nia.
Ko­mi­tet Rów­no­upraw­nie­nia Ko­biet nie próż­nu­je. Do re­dak­cji lwow­skich gazet ro­ze­słał ode­zwę za­pra­sza­ją­cą na ze­bra­nie przed­wy­bor­cze. Pod koniec lu­te­go, jak pi­sa­ła „Zorza Oj­czy­sta”, „na mu­rach Lwowa po­ja­wi­ły się, po raz pierw­szy od kiedy Lwów Lwo­wem, afi­sze, czyli dru­ko­wa­ne ogłosze­nia, wzy­wa­ją­ce do gło­so­wa­nia przy wy­bo­rach na ko­bie­tę, p. Marię Du­lę­bian­kę, i za­pra­sza­ją­ce na zgro­ma­dze­nie przed­wy­bor­cze, na którym ona wy­gło­si swą mowę kan­dy­dac­ką”.
Z Dru­kar­ni Udzia­ło­wej przy ulicy Ko­per­ni­ka wy­cho­dzą ko­lej­ne ogło­sze­nia. Pla­ka­ty z za­pro­sze­niem na wiec. Po­dłuż­ne, czer­wo­na­we afi­sze z hasłem ape­lu­ją­cym do su­mień wy­bor­ców. Oszczęd­ne ulot­ki z rącz­ką wska­zu­ją­cą na na­zwi­sko kan­dy­dat­ki. Druki tłu­ma­czą­ce do­nio­słość głosowania na ko­bie­tę. „Do­ko­naj­cie aktu spra­wie­dli­wo­ści wobec po­ło­wy lud­no­ści na­sze­go mia­sta” – pro­szą dzia­łacz­ki.
Kam­pa­nia za­le­wa­ją­ca Lwów robi nie lada wra­że­nie. „Efek­tow­ne i rzu­ca­ją­ce się w oczy są pla­ka­ty p. Du­lę­bian­ki” – po­twier­dza „Ga­ze­ta Na­ro­do­wa”.
Kon­ku­ren­cja jest jed­nak spora.

Czytaj więcej: Cała Du­lę­bian­ka

Historie z namalowanych liści i drzew

"Nie umia­łam już wró­cić na ulicę, przy któ­rej stał dom dziad­ków, i prze­kro­czyć furt­ki, którą w prze­szło­ści przekra­cza­łam dzie­siąt­ki ty­się­cy razy. Nie umia­łam nawet wejść w tę ulicz­kę, by spraw­dzić, czy są­sie­dzi żyją i jak zmie­ni­ło się to miej­sce. Za każ­dym razem, kiedy wra­cam do mo­je­go miasta, robi się ono coraz mniej­sze, a ja prze­cho­dzę obok tej ulicy i nie je­stem w sta­nie wejść w głąb. Widok ulicy Ryb­nej spra­wia mi ból. Tę­sk­nię za bab­cią i dziad­kiem i dla­te­go chcia­ła­bym za­po­mnieć każdy kształt, który tam zna­łam, drze­wo za ich po­dwór­kiem, rząd­ki ro­ślin, wy­cho­dek, drewnia­ną ko­mór­kę na na­rzę­dzia, dach ob­la­ny smołą, drew­no przy­kry­te płach­tą, na które dzia­dek nie po­zwa­lał nam się wspi­nać, choć jego kształt ide­al­nie nada­wał się na sta­tek. Środ­ko­wy i tak na nie wcho­dził, bo za­wsze był naj­od­waż­niej­szy z na­szej trój­ki. Naj­młod­sza też się wdra­py­wa­ła, bo chcia­ła robić to co on. Ja zaś mia­łam naj­wię­cej cier­pli­wo­ści do przy­glą­da­nia się świa­tu, choć – na swoją zgubę – nie umia­łam od­dzie­lić tego, co godne za­re­je­stro­wa­nia, od tego, co nie­waż­ne, i tego, co cie­ka­we, od tego, co nie­war­te uwagi. Przy­le­pia­ło się do mnie wszyst­ko i ni­cze­go nie umia­łam się po­zbyć, dla­te­go teraz pa­mię­tam, co chcia­ła­bym zapo­mnieć, a nie pa­mię­tam tego, co chcia­ła­bym za­cho­wać we wspo­mnie­niach.

Czytaj więcej: Historie z namalowanych liści i drzew

Tak jak za­wsze chcia­łeś

"Al­bo tak:
zim­no jak dia­bli, wie­je, deszcz za­ci­na, idziesz kar­mić pin­gwi­ny. Oku­ta­ny w sza­lik i w rę­ka­wicz­kach. W pra­wej ręce w wia­drze – osiem ki­lo śle­dzi, w le­wej – osiem ki­lo szprot i gro­mad­ni­ków. Ale je­steś dziel­ny, bo ta­kie masz za­da­nie sym­pa­tycz­ne, bądź co bądź, w tę chu­jo­wą po­go­dę. Bo ro­bisz to, co za­wsze chcia­łeś. Za­wsze. I tak idziesz, a obok cie­bie Pan Żół­ty, bo już cze­kał bli­sko wej­ścia na wy­bieg. I kacz­ki też się tam obok za­krę­ci­ły. Two­je ulu­bio­ne ka­czu­chy, ma­łe di­no­zau­ry. I Ka­pi­tan wy­sta­wia swój krzy­wy dziób z gniaz­da i wy­ska­ku­je za­raz obok two­ich bu­tów, bo już wie, że za­raz zje. Wy­ska­ku­ją z wo­dy, wy­cho­dzą z gniazd i spo­mię­dzy gła­zów: Sven i Em­ma, Mu­mi­nek z Mi­got­ką, Brad i An­ge­li­na, Cher, Jack Spar­row, Tuc­ker, Es­ter, Gof­fer i Har­pia. I wzru­szasz się strasz­nie, no gar­dło masz po pro­stu ści­śnię­te ze szczę­ścia, bo jed­nak zim­no we Wro­cła­wiu to ma­ją wszy­scy, ale tyl­ko ty idziesz te­raz kar­mić pin­gwi­ny. Tak jak za­wsze chcia­łeś.
I wte­dy me­wa sra ci pro­sto mię­dzy oczy."

Patryk Pufelski,Pawilon małych ssaków
Wydawnictwo Karakter, 2022

Wspól­no­to­wy wy­miar

"Trud­no by­ło­by sobie z tym wszyst­kim po­ra­dzić, gdyby nie pomoc in­nych miesz­kań­ców. Ogrom pracy wią­zał się z tym, że w go­spo­dar­stwie cią­gle ktoś go­ścił. W cza­sie żniw przy ma­szy­nie do młó­ce­nia uwi­ja­ło się nawet do dwu­dzie­stu osób. Nie­wie­le mniej­szy tłum gro­ma­dził się wcze­sną jesienią, gdy przy­cho­dzi­ła pora na zbie­ra­nie ziem­nia­ków. Z jed­nej stro­ny ozna­cza­ło to jesz­cze wię­cej obo­wiąz­ków dla Anny. Jeśli są­siad przychodził do cie­bie robić, trze­ba było go na­kar­mić, to ro­zu­mia­ło się samo przez się, bez żad­nych wstęp­nych usta­leń. Po­rząd­ny obiad dla wszyst­kich uważano za mi­ni­mum uprzej­mo­ści. Z dru­giej stro­ny – Anna była w swoim ży­wio­le, bo wokół cią­gle się coś dzia­ło, za­wsze można było do kogoś za­ga­dać, cze­goś się do­wie­dzieć.
Wspól­no­to­wy wy­miar tam­tej pracy cią­gle po­wra­ca w opo­wie­ściach nie tylko mojej babki, ale też in­nych osób, z któ­ry­mi roz­ma­wia­łem. Za­wsze mimo­cho­dem, bo oni sami nie trak­tu­ją tego jako cze­goś szcze­gól­ne­go. Tak się kie­dyś ro­bi­ło – kwi­tu­ją, gdy zwra­cam im uwagę na ten wątek. Wspól­no­to­wość do­ty­czy­ła zresz­tą nie tylko organiza­cji pracy, ale także re­la­cji eko­no­micz­nych. Czę­sto­wa­nie gości obia­dem to tylko część szerszego zja­wi­ska, na które skła­da­ło się także „pła­ce­nie” za po­mo­cą jajek, sło­ni­ny czy ka­czek. Nie­wie­le się zmie­ni­ło, odkąd młoda Ania bie­ga­ła do pie­ka­rza wy­mie­nić skar­pet­ki na chleb. W je­dy­nym skle­pie w Lisz­ko­wie ku­po­wa­ło się produk­ty za pie­nią­dze, ale w są­siedz­twie wy­mie­nia­no się to­wa­ra­mi albo opie­ra­no się na „go­spo­dar­ce długu”, na za­sa­dzie: „ty mi latem po­ma­ga­łeś przy żni­wach, ja ci je­sie­nią po­ma­gam przy wy­kop­kach”. Po­dob­nie jak w Ujsołach klu­czem było wza­jem­ne za­ufa­nie i utrzy­my­wa­nie sta­łych re­la­cji. Kiedy wiesz, że twój są­siad ni­gdzie się nie wy­bie­ra i prędzej czy póź­niej bę­dzie po­trze­bo­wał two­jej po­mo­cy, nie mu­sisz się oba­wiać, że nie do­trzy­ma obiet­ni­cy.

Czytaj więcej: Wspól­no­to­wy wy­miar

Win­cyj wody!

"Dla dziec­ka wieś to jeden wiel­ki plac zabaw, tyle że ra­czej nie­bez­piecz­ny. Pew­ne­go dnia Anna już zbie­ra­ła się z pola, gdy spo­strze­gła coś dziwnego. Kury sku­pi­ły się kon­spi­ra­cyj­nie z tyłu obory, jakby coś ze sobą żywo kon­sul­to­wa­ły. To było dziw­ne, bo na co dzień dzio­ba­ły zie­mię przy domu. Jeśli Anna wie­dzia­ła coś o ku­rach, to tyle, że nie zmie­nia­ją swo­ich przy­zwy­cza­jeń z byle po­wo­du. Nie zdą­ży­ła się nad tym za­sta­no­wić, gdy poczuła dym. Przy­spie­szy­ła kroku, a kiedy wy­szła zza rogu obory, uj­rza­ła swoje dzie­ci bie­ga­ją­ce wokół pło­ną­ce­go wozu. Miały ocho­tę po­ba­wić się w stra­ża­ków, pod­pa­li­ły więc siano na wozie. Ten się zajął i teraz pró­bo­wa­ły go uga­sić, nosząc wodę w ma­łych pusz­kach po kon­ser­wach. Adaś, który miał pil­no­wać młod­sze­go ro­dzeń­stwa, dy­ry­go­wał grupą ra­tow­ni­czą, krzy­cząc: „Win­cyj wody! Win­cyj wody!” – przy­naj­mniej do mo­men­tu, gdy mu się wy­rwa­ło: „Kurwa, nie domy rady!”."

Tomasz Szymon Markiewka, Nic się nie działo. Historia życia mojej babki
Wydawnictwo Czarne, 2022

Czytaj więcej: Win­cyj wody!